De Belgische fietssector: bijna een miljard euro waard

Georges Gilkinet, Minister van Mobiliteit: “Door het creëren van jobs en welvaart heeft de fietssector belangrijke economische voordelen voor ons land. Dankzij deze studie hebben we daarvan voor het eerst een volledig en objectief beeld. Maar bovenal benadrukt deze studie het enorme groeipotentieel van deze sector. Ze zal beleidsmakers helpen om de beste keuzes te maken voor de toekomst, niet alleen op het vlak van mobiliteit, maar ook op het vlak van economie en volksgezondheid."

De coronapandemie veranderde ons gedrag

In 2020 zorgde COVID-19 voor een grote opmars van de fiets, zowel in stedelijke als landelijke gebieden. Door de sociale afstandsmaatregelen gaven de Belgen de voorkeur aan individuele vervoermiddelen. De pandemie, samen met de ontwikkeling van de elektrische fiets en gunstige politieke omstandigheden, zorgden voor blijvende gedragsveranderingen en een verschuiving naar actieve vervoerswijzen.

De fietsindustrie: toegevoegde waarde en werkgelegenheid

De fietssector is zeer divers:  van de productie, (tweedehands)verkoop en verhuur van fietsen en losse onderdelen, over deelfietsen, fietstoerisme en fietslogistiek tot fietsinfrastructuur, gereedschap, accessoires en apps, verzekeringen, clubs en evenementen.

In 2022 creëerde de Belgische fietseconomie een netto toegevoegde waarde (NVA) van 951 miljoen euro en stelde ze 17.434 voltijdse equivalenten (VTE) te werk. De hoogste NVA’s kwamen van het fietstoerisme (€ 214 miljoen), de aanleg en het onderhoud van fietsinfrastructuur (€ 207 miljoen) en de fietsverkoop (€ 214 miljoen). In termen van VTE's zijn het vooral de fietslogistiek (7.021 VTE's), het fietstoerisme (3.358 VTE's) en de fietsverkoop (2.813 VTE's) die de meeste werkgelegenheid scheppen. In de periode 2015-2022 kent de NVA van de fietseconomie een groei met 90% en een toename van de werkgelegenheidsgraad met 147%, met stijgingen in alle deelsectoren.

Vanaf 2020 en in de nasleep van de pandemie groeit de sector sneller dan andere sectoren met een gemiddelde groei van 15% per jaar. Dat is drie keer sneller dan de rest van de economie.

De elektrische fiets zorgt voor een versnelling

In 2023 werden er bijna 620.000 fietsen verkocht. Voor het eerst ligt het aandeel elektrische fietsen (51%) hoger dan dat van traditionele fietsen (49%). Het groeiende aandeel e-bikes in de verkoopcijfers leidt tot een opwaartse trend in de prijs, waarbij de gemiddelde prijs per fiets stijgt van € 1.244 in 2019 naar € 1.915 in 2023. Dit betekent een reële stijging (de inflatie buiten beschouwing gelaten) van 31% van de gemiddelde verkoopprijs. Deze trend kan niet worden verklaard door een stijging van de prijs per fiets, maar vooral door het groeiende aandeel van e-bikes in de verkoopcijfers.

Een van de redenen voor dit succes is de elektrische ondersteuning, die het mogelijk maakt om langere afstanden af te leggen en hoogteverschillen te overwinnen. Daarnaast leidt het succes van elektrische modellen tot een grotere professionalisering van de sector en trekt het nieuwe spelers aan.

Exponentieel groeipotentieel

Voor de verdere groei en professionalisering van de fietseconomie zijn twee voorwaarden noodzakelijk: voldoende veilige en hoogwaardige fietsinfrastructuur met een adequaat aanbod fietsen en een gunstig fietsklimaat. Het gaat dan bijvoorbeeld over beleidsmaatregelen, een kilometervergoeding en een gunstige fiscale regeling voor bedrijfsfietsen.

Verschillende scenario’s werden bestudeerd. De grootste toegevoegde waarde wordt gecreëerd in het scenario waarin 15% van alle werknemers een fiets zouden leasen. Dat kan potentieel meer dan 750 miljoen euro aan extra inkomsten genereren. Dit resultaat wordt verklaard door het sterke multiplicatoreffect: dit scenario stimuleert niet enkel de fietsverkoop, maar ook de verkoop van onderdelen en accessoires. Bij elke fietslease hoort ook een verzekering. Bovendien zou het vervangen van een gesubsidieerde bedrijfswagen door een gesubsidieerde bedrijfsfiets leiden tot een besparing van € 4.845 per voertuig per jaar voor de overheidsfinanciën. “België creëerde een uniek kader voor fietsleasing, met een belangrijke maatschappelijke en economische impact. Elke 1.000 leasefietsen genereren jaarlijks 2,8 miljoen euro aan netto toegevoegde waarde en 27 voltijdse arbeidsplaatsen” zegt Rosanne Vanpée, Senior Researcher bij TML.

Het scenario dat de meeste banen zou creëren (op basis van het aantal VTE) is een uitbreiding van de fietslogistiek. Potentieel zou 25% van alle leveringen in de stad per fiets bezorgd kunnen worden. De totale sector van de fietslogistiek zou naar schatting bijna 9.000 VTE’s kunnen tellen. Per 1.000 fietsen worden er om en bij 1.000 voltijdse banen gecreëerd.

Tot slot verbeteren actieve woon-werkververplaatsingen niet enkel de fysieke en mentale gezondheid van al wie naar het werk fietst, maar ook hun prestaties. Dat vertaalt zich in economische voordelen voor werknemers en de samenleving in haar geheel.

“De fiets is niet alleen het milieuvriendelijkste vervoersmiddel om je te verplaatsen, hij is ook een echte bondgenoot voor ons welzijn. Fietsen helpt tal van gezondheidsproblemen te voorkomen, vermindert onze stress, maakt ons efficiënter op het werk, maakt onze buurten aangenamer en is goed voor onze kinderen. Zoveel redenen om het volledige potentieel van fietsen te benutten! Deze studie moedigt ons aan om een ambitieus fietsbeleid te voeren op alle niveaus, zoals we gedaan hebben met het federale actieplan Be Cyclist, met de eerste Europese Fietsverklaring en met een voordelig fiscaal kader en een versterkte en uitgebreide kilometervergoeding voor fietsen. Dit rapport moet een leidraad zijn voor onze inspanningen, in het bijzonder voor de verdere verbetering van de fietsinfrastructuur in het hele land. Iedereen in België heeft er baat bij om het fietsen te promoten”, aldus de minister van Mobiliteit.

Het volledige rapport is beschikbaar op de FOD Mobiliteit website.